Anarchiści Sztuki część 2 – Max Ernst

W dzień jak dzisiaj w 1891 roku narodził się Max Ernst – artysta, który wykorzystał surrealizm jako sztandar, aby pokazać co miał na myśli.

Max Ernst jest jednym z najbardziej rozpoznawanych twórców malarstwa surrealistycznego, który swoją aktywność twórczą wykazywał w kręgu dadaizmu. W 1919 r. powstały jego pierwsze kolaże. Inspirował się Picassem i van Goghiem. Nie miał artystycznego wykształcenia. Jego sztuka polegała głównie na eksperymentalnym nastawieniu.

Przełomowym momentem w karierze Ernsta była dopiero berlińska wystawa na Międzynarodowych Targach Dada w 1920 roku. Tutaj jego kolaże zostały zauważone przez Andre Breton’a, francuskiego przywódcę ruchu surrealistycznego, który zaprosił Ernsta do Paryża.

W 1925 r. zafascynował się grafiką. Odkrył wtedy nową technikę graficzną – frottage. Do jej odkrycia zainspirował go wygląd drewnianej podłogi. Technika polega na odciskaniu na kartce faktury dowolnych przedmiotów. Wymyślił również tak zwaną technikę chwytu, w której zdrapuje się farbę, aby odkryć przedmioty znajdujące się pod nią. Technika ta została wykorzystana do stworzenia jednego z jego najbardziej znanych obrazów: „Forest and Dove”.

Max Ernst – „Forest and Dove”

Razem z Johannesem Theodorem Baargeldem i Hansem Arpem założył w 1919 r. grupę Dada w Kolonii, której członkinią była też jego żona Luise Straus-Ernst. Już w lutym i marcu tegoż roku ukazało się po pierwszym podwójnym numerze pięć kolejnych wydań lewackiego tygodnika „Der Ventilator”. Dziennik był politycznym i artystycznym środkiem, za pomocą którego członkowie Dady, tacy jak Angelika i Heinrich Hoerle , publikowali dzieła satyryczne i społecznościowe. Poprzez swoją kontrowersyjność i łamaniu wszelkich praw etycznych kolejne wydania zostały zabronione.

Ernst również w 1919 r. zainicjował wystawę dadaistów w Kolonii, która notabene została zamknięta przez brytyjski wojskowy rząd, któremu podlegała Nadrenia po I wojnie światowe, ponieważ była nie zrozumiała i obrażała uczucia estetyczne odbiorców. W 1920 r. Max założył dadaistyczną grupę „Zentrale W/3” z jak ich nazywał dwoma innymi „Głupcami Zachodu”, Arpem i Baargeldem i jak twierdził postulaty dadaizmu „To drugie świadome dzieciństwo”, które było również podstawą jego twórczości. Druga kolońska wystawa dadaistów zatytułowana „Dada-Vorfrühling” odbyła się w kwietniu 1920 roku. Razem z Arpem stworzył przy tej okazji kolaże, zabawne Fatagaga (Produkcja gwarantowanych tablic gazowych). Wystawa zrodziła znowu niechęć opinii publicznej, została czasowo zamknięta przez policję i doprowadziła nawet do zerwania kontaktu z ojcem Ernsta.

W 1922 r. wrócił do paryskiej komuny artystów Montparnassu, gdzie mieszkał u Paula Éluarda i jego żony w tym czasie wymalował mu ściany swoimi muralami. Był pierwszym przedstawicielem Niemieckiego dadaizmu. Promował on przede wszystkim zerwanie z tradycją, co wyrażało się pełną dowolnością przekazu, a tym samym oparciem sztuki o chaos i absurd, a więc o przypadkowe zestawienie różnorodnych elementów. Nazwa „dadaizm” została najprawdopodobniej wybrana przez Tristana Tzara na chybił trafił ze słownika „Larousse’a”, co oznacza po francusku drewnianą zabawkę. Nurt ten zapoczątkowany został przez emigrantów wojennych w Zurychu, których pierwsze dzieła, powstałe podczas spotkań dadaistów w klubach i kawiarniach, publikowane były w czasopiśmie Cabaret de Voltaire, a później również w Dada Club, Der Dada i The Blind Man.

Dadaiści podczas swoich spotkań wygłaszali również manifesty oraz wiersze, a także prezentowali swoje obrazy. Oni jako pierwsi ten nurt nazywali „antysztuką”. Dadaizm nie był jednak odrębnym nurtem ze swoim własnym stylem. Był on połączeniem futuryzmu i kubizmu, a ostatecznie przedstawiciele dadaizmu w dużej części zasilili szeregi surrealistów. W dadaizmie chodziło przede wszystkim o zszokowanie publiczności swoimi dziełami i nonsensownymi pomysłami. Prace dadaistów rzadko kiedy spotykają się z neutralnymi odczuciami – albo wzbudzają zachwyt, albo ostrą krytykę.

cdn.

Opracował Piotr Maciej Kądziołka